آشنایی با خواص چشمگیر تخمه آفتابگردان

شاید هیچ چیز دل‌انگیزتر از شکستن تخمه آفتابگردان نباشد. هم خوشمزه است و هم به شدت اعتیاد‌آور! اما آیا از خواص آن چیزی می‌دانیم؟ تخمه آفتابگردان منبع مناسبی از اسیدهای چرب، ویتامین‌ها و مواد معدنی ضروری محسوب می‌شود. از مغز تخمه آفتابگردان برای استخراج روغن نیز استفاده می‌شود. در کنار کاربرد آن به عنوان تنقلات سالم، از تخمه آفتابگردان می‌توان در انواعی از دستورهای تهیه غذا استفاده نمود. بنابراین، فواید و خواص تخمه آفتاب گردان باعث شده‌اند تا افراد زیادی در روزمره از آن استفاده کنند و حتی پزشکان نیز مصرف آن را پیشنهاد دهند.

در ادامه این مطلب همراه مجله بارجیل باشید تا  با هم خواص تخمه آفتابگردان را بررسی کنیم.

تاریخچه تخمه آفتابگردان چیست؟

آفتابگردان گیاهی بومی ناحیه مرکزی آمریکا است. جهان‌گردان اروپایی با پی بردن به اهمیت این محصول از لحاظ تجاری آن را به سراسر دنیا معرفی کردند. این روزها کشورهای روسیه، چین، ایالات متحده و آرژانتین از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان آفتابگردان به شمار می‌آیند.

نژادهایی از آفتابگردان که بیشتر در کشاورزی به کار می‌روند، فقط یک گل بزرگ در انتهای ساقه خود دارند. ولی آفتابگردان‌های وحشی دارای شاخه بوده و از انتهای هر شاخه آنها یک گل می‌روید. گل آفتابگردان در واقع خوشه‌ای متشکل از دو نوع گل است؛ یک گل خارجی که گلبرگ‌های زرد رنگ دارد و صدها گل کوچک در مرکز آن که در نهایت به تخمه تبدیل می‌شوند. امروزه تخمه یکی از مهمترین تنقلات مناسب هنگام تماشای فوتبال و فیلم است، ولی فواید زیاد آن باعث شده‌اند تا در صنعت غذا کاربردهای فراوانی داشته باشد.

مزایا و فواید تخمه آفتابگردان برای سلامتی

ما پیش‌تر درباره فواید پروتئین برای بدن و بهترین منابع آن در میان مغزها و دانه‌ها صحبت کرده‌ایم و گفته‌ایم که چه قدر برای بدن مفید هستند. تخمه آفتابگردان هم یکی از آنها است و فواید متعددی برای سلامتی به همراه دارد. فواید تخمه آفتابگردان از مبارزه با سرطان و بیماری‌های قلبی تا بهبود عملکرد تیروئید را شامل می‌شوند. در ادامه به صورت گسترده‌تر به بررسی خواص تخمه آفتابگردان می‌پردازیم:

۱٫ کاهش احتمال بیماری قلبی

ویتامین E یک آنتی‌اکسیدان قوی است که در مغزها و دانه‌هایی از قبیل تخمه آفتابگردان یافت می‌شوند. به لطف میزان بالای ویتامین E در تخمه آفتابگردان، افزودن آن به رژیم غذایی می‌تواند نقش موثری در کاهش التهاب مزمن در بدن داشته باشد که عامل بسیاری از بیماری‌ها است.

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که وجود التهاب در بدن برای مدت‌های طولانی می‌تواند منجر به افزایش ریسک ابتلا به بیماری‌ها و عوارضی از قبیل بیماری قلبی، سکته مغزی، سرطان، دیابت و بیماری‌های اختلال عصبی از قبیل آلزایمر و پارکینسون شود.

یکی دیگر از فواید مغز تخمه آفتابگردان کاهش سطح کلسترول بد و تری گلیسیرید در خون است که عوامل اصلی ابتلا به بیماری‌های قلبی به حساب می‌آیند. همچنین منبع خوبی از ترکیبات فیتواسترول است که با ممانعت از جذب کلسترول، از بدن در مقابل اثرات بد آن مانند ابتلا به بیماری قلبی محافظت می‌کنند. میزان این ترکیبات در تخمه‌های آفتابگردان تقریبا از تمام دانه‌ها و مغزهای دیگر بالاتر است.

2٫کمک به مقابله با سرطان

یکی دیگر از خواص مغز تخمه‌ آفتابگردان، میزان بالای آنتی‌اکسیدان‌های موجود در آن است که با رادیکال‌های آزاد بیماری‌زا مبارزه کرده و از آسیب اکسیداسیون به سلول‌های بدن جلوگیری می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌ها با این کار در مبارزه با بیماری‌هایی از قبیل سرطان نقشی اساسی ایفا می‌کنند. آنتی‌اکسیدان‌های موجود در تخمه آفتابگردان در ترمیم DNA سلول‌ها نقش داشته و در جهت آهسته کردن رشد سلول‌های سرطانی جهش‌یافته نقش دارند.

نقش ویتامین E نیز در جلوگیری از ابتلا به سرطان اثبات شده است. پژوهش‌ها نشان می‌دهند که دریافت میزان کافی از ویتامین E از منابع غذایی مانند تخمه آفتابگردان، می‌تواند از بدن در مقابل انواعی از سرطان‌ها از قبیل سرطان سینه محافظت کند. عنصر سلنیم نیز که در تخمه آفتابگردان یافت می‌شود، از خواص آنتی‌اکسیدان‌ برخوردار بوده و در جلوگیری از بروز سرطان موثر است.

در پژوهش‌ها نشان داده شده است که سلنیم به ترمیم DNA سلول‌ها و خارج کردن سلول‌های آسیب‌دیده مضر از بدن کمک می‌کند. به علاوه، خرما انرژی زای طبیعی است و یکی دیگر از خوراکی‌هایی به شمار می‌رود که خطر ابتلا به سرطان را کاهش می‌دهد. مصرف کردن تخمه و خرما به طور متعادل می‌توانند از سرطان جلوگیری کنند.

۳٫ تقویت عملکرد تیروئید

عملکرد غده تیروئید در جنبه‌های متعددی از سلامتی دخیل است. این موارد شامل تنظیم دمای بدن، نرخ ضربان قلب و سوخت و ساز بدن می‌شوند. مشکلات تیروئید می‌توانند منجر به بروز عوارض متعددی از قیبل افزایش وزن، خستگی و دمای غیرطبیعی بدن شوند. عنصر سلنیم یک ماده معدنی ضروری برای عملکرد تیروئید است و خوشبختانه در تخمه آفتابگردان به وفور یافت می‌شود. در واقع یکی از بهترین روش‌ها در بهبود عملکرد تیروئید، گنجاندن عناصر سلنیم و ید بیشتر در رژیم غذایی از منبع‌های طبیعی مانند تخمه آفتابگردان است.

4٫مقابله با کاهش تراکم استخوان و گرفتگی عضلات

تخمه آفتابگردان قابلیت تامین میزان بالایی از عنصر منیزیم را دارد که معمولا در رژیم غذایی مردم، کمتر یافت می‌شود. منیزیم نقش‌های متنوعی در بدن ایفا می‌کند. یکی از این نقش‌ها ایجاد تعادل در نسبت میان کلسیم و پتاسیم در داخل سلول‌ها است که فشار خون در بدن را تنظیم کرده و برای سلامت عمومی دستگاه قلب و عروق مفید است.

این عنصر همچنین در حفظ سلامت اسکلت بدن و جلوگیری از بیماری‌های ناشی از کاهش تراکم استخوان مانند پوکی استخوان نقش دارد. علاوه بر این موارد، منیزیم به لخته شدن خون و کلسیم‌گیری استخوان‌ها کمک کرده و احتمالا در کاهش سردردهای میگرنی، یبوست، خستگی مزمن و افسردگی و اضطراب نقش دارد. در ضمن یکی دیگر از خواص تخمه، وجود ویتامین B5 یا اسید پانتوتتیک است که نقش قابل‌توجهی در ترکیب چربی‌ها، تنظیم هورمون‌ها و حفظ عمکلرد سالم مغز دارد.

۵٫ تنظیم سطح قند خون

مصرف رژیم غذایی مملو از فیبر و حاوی خوراکی‌هایی مانند تخمه آفتابگردان به تنظیم سطح قند خون کمک می‌کند. علت این امر کاهش سرعت جذب قند از دستگاه گوارش در جریان خون است که به علت وجود فیبر ایجاد می‌شود. به این ترتیب فیبر موجود در دستگاه گوارش از جهش و سقوط قند خون جلوگیری می‌کند و احتمال ابتلا به دیابت یا مقاومت به انسولین در بدن را کاهش می‌دهد.

سطح بالای قند یا مقاومت به انسولین ممکن است منجر به افزایش التهاب، افزایش وزن و حتی واکنش‌های دستگاه ایمنی در بدن شود. خوشبختانه مواد مغذی قوی موجود در تخمه آفتابگردان می‌توانند به تنظیم سطح قند در خون افرادی که از غذاها و نوشیدنی‌های شیرین، آردهای تصفیه‌شده و غذاهای فراوری‌شده استفاده می‌کنند، کمک کنند. علاوه بر فیبر، منیزیم موجود در تخمه آفتابگردان نیز می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع دوم را کاهش دهد. البته یکی از خواص غیر منتظره تخمه کدو، کنترل قند خون است. بنابراین می‌توانید این دو تخمه خوشمزه را با هم ترکیب کنید و از خواص کاهش قند خون آنها بهره ببرید.

6٫تقویت سلامت پوست

پژوهش‌ها نشان می‌دهند که آنتی‌اکسیدان ویتامین E برای حفظ جوانی، سلامتی و شادابی پوست مفید است. تخمه آفتابگردان در کنار ویتامین E از اسیدهای چرب اساسی نیز برخوردار است که به حفظ رطوبت پوست و جلوگیری از آسیب به آن کمک می‌کنند.

7٫سرشار از اسید فولیک

تخمه آفتابگردان سرشار از اسید فولیک است. این ماده برای تولید DNA ضروری بوده و در مادران باردار با نقص در دستگاه عصبی جنین مقابله می‌کند.

هنگام مصرف تخمه آفتابگردان، به نکات زیر توجه کنید:

با اینکه این دانه بسیار مفید است، ولی نباید مضرات تخمه آفتابگردان را نادیده بگیرید و تعادل را رعایت نکنید. تخمه آفتابگردان حاوی مقادیر بالایی از اسید چرب امگا-۶ است. با وجود آنکه بدن برای عملکرد بهینه خود به این ماده نیاز دارد، ولی اگر به نسبت اسید چرب امگا-۶ در بدن اسید چرب امگا-۳ وجود نداشته باشد، ممکن است عوارضی از قیبل التهاب بالا پدید آیند.

در نتیجه همیشه غذاهای حاوی امگا-۳ را نیز در رژیم غذایی خود بگنجانید. روغن آفتابگردان که از دانه یا تخمه آفتابگردان استخراج می‌گردد، برای مقاصد پخت و پز گزینه بسیار مناسبی نیست. زیرا در مقابل حرارت زیاد اکسید می‌شود.

نحوه و موارد مصرف تخمه آفتابگردان چگونه است؟

امروزه تخمه آفتابگردان یکی از پرطرفدارترین دانه‌ها بوده و در سراسر جهان کشت و مصرف می‌شود. میزان مواد مغذی انواع مختلف تخمه آفتابگردان، اندکی با یکدیگر متفاوت هستند. ولی خواص و فواید و همچنین موارد مصرف آنها بسیار مشابه یکدیگر هستند.

تخمه آفتابگردان را می‌توان خام، جوانه‌زده، برشته، تفت داده و به طرق دیگر مصرف کرد. مغز تخمه آفتابگردان را می‌توان آسیاب کرد تا کره آفتابگردان حاصل شود. از آنجایی‌که طعم مغز آفتابگردان غالب نیست، می‌توان به راحتی از آن در بسیاری از دستورهای تهیه غذا استفاده کرد. برای اینکه تخمه خوبی را خریداری کنید، باید راه تشخیش تخمه خوب و بد را بدانید و به این نکات توجه کنید. در ضمن، بهترین راه برای حفظ مواد مغذی موجود در تخمه آفتابگردان، نگهداری از آن در ظروف دربسته و در داخل یخچال است. به این طریق تازگی و مواد مغذی موجود در تخمه آفتابگردان برای ماه‌ها حفظ می‌شوند. به طور کلی، پیشنهاد می‌شود که تخمه آفتابگردان را بیش از ۱ فنجان کوچک (حدود ۳۰ گرم) در روز مصرف نکنید.