طرز تهیه سمنو؛ س مثل سرسبزی سال نو

هر ساله، نزدیک عید نوروز به این فکر می‌کنیم که سفره هفت سینمان را چگونه بچینیم و تزیین کنیم. به این فکر می‌کنیم که هرکاری که از دستمان بر می‌آید انجام دهیم تا سفره عید ما زیباترین و بهترین سفره عید امسال باشد. یکی از کارهایی که دوست داریم با علاقه انجام دهیم این است که سمنو سفره نوروزمان را خودمان بپزیم و تهیه کنیم. اما فلسفه سمنو چیست؟ چرا سمنو را بر روی سفره عید نوروز می‌گذاریم و طرز تهیه یک سمنو خانگی چگونه است؟ با ما همراه باشید تا در این مطلب به طور مفصل به هرآنچه که درباره سمنو نیاز است یاد بگیریم، بپردازیم.

سمنو چیست؟

سمنو یا سمنک یک خوراکی و دسر شیرین چسبنده و قهوه‌ای رنگ است. این دسر نوروزی یکی از خوراکی‌های ویژه‌ایی است که از خراسان می‌آید. سمنو معمولا با جوانه گندم و آرد درست می‌شود. درست است که  سمنو رنگی مشابه حلوا دارد اما رقیق‌تر است و همچنین دارای شیرینی طبیعی است. سمنو دسری خوشمزه است که ما ایرانیان بر سر سفره هفت سین‌مان قرار می‌دهیم. اما چرا سمنو را روی سفره هفت سین می‌گذاریم؟ فلسفه این کار چیست؟

چرا روی سفره هفت سین سمنو می‌گذاریم؟

اولا بگوییم که سفره هفت سین استعاره‌ای از زندگی ما است؛ استعاره از هرچیزی که در زندگی نیاز داریم. سمنو هم از این قاعده مستثنی نیست. به دلیل اینکه سمنو با گندم درست می‌شود، بسیاری بر این عقیده هستند که نمادی از برکت و خیر و رزق و روزی است. اما یک عقیده دیگر نیز وجود دارد که به همان اندازه رایج است. اینکه سمنو نمادی از قدرت و برازندگی در زندگی است. انگاری خوردن سمنو باعث برکت و خیر، قدرت و باروری می‌شود. اگر شما هم مجذوب حقایق پشت این دسر ایرانی شده‌اید، با ما به ادامه بیایید که انواع دستور پخت سمنو را در کنار هم بیاموزیم. همچنین پیشنهاد می‌کنیم پس از مطالعه این مقاله سری هم به مطلب انواع شیرینی مخصوص عید + جدیدترین شیرینی نوروز بزنید تا با لیست بلندبالایی از شیرینی‌های سنتی و خوشمزه عید مواجه شوید.

مواد لازم برای تهیه سمنو خانگی

• گندم: یک لیوان
• آرد مخصوص سمنو: دو لیوان
• آب: پنج لیوان

دستور پخت سمنو بدون ارد

برخلاف آنچه که به نظر می‌رسد، طرز تهیه سمنو بدون ارد بسیار آسان است. کافی است مقداری از همان گندمی که برای کاشت سبزه عید تهیه کرده‌اید را جدا کنید تا با کمی آب و گندم، یک دسر نوروزی جذاب داشته باشید. در ادامه ما طرز تهیه سمنوی خانگی را مرحله به مرحله همراه شما خواهیم بود.

۱-شست و شوی گندم‌ها؛ قدم اول

در مرحله اول دستور پخت سمنو کاری که باید بکنیم این است که گندم‌هایی که تهیه کرده‌ایم را خوب بشوییم. پیشنهاد می‌کنیم شست و شوی گندم‌ها را با آب سرد انجام داده و گندم‌های سالم و بدون زدگی را انتخاب کنید.

۲-گندم‌ها را سبز کنیم

در این مرحله باید گندم‌های شسته‌شده را در ظرف قرار دهیم و روی آن‌ها اندازه دو بند انگشت آب بریزیم. برای هرچه بهتر سبزشدن گندم‌ها، آن‌ها را به مدت دو روز در جایی کم نور و خنک می‌گذاریم. برای اینکه گندم‌ها با خیال راحت سبز شوند چندین بار آب گندم‌ها را در این دو روز عوض کنید.

۳-گندم‌ها را روی پارچه تمیز بریزیم

کاری که در این مرحله باید انجام دهیم این است که گندم‌ها را به مدت یک روز بر روی یک پارچه تمیز و مرطوب قرار دهیم. همچنین پارچه را در آبکش قرار می‌دهیم که گندم‌ها ریشه بدوانند. دقت کنید که پارچه نباید خیس باشد؛ بلکه باید نم‌دار و مرطوب باشد.

۴-گندم‌ها برای سمنو آماده اند!

گندم‌ها را در آبکش بریزید و بگذارید یک روز در آبکش بمانند. پس از آن، گندم‌ها را با آب کم‌فشار بشویید. اجازه دهید گندم‌ها در همان آبکش بمانند و روی آن‌ها یک پارچه مرطوب بکشید. اجازه دهید تا گندم‌های جوانه‌زده دو الی سه روز در همین حالت باقی بمانند. طی این دو تا سه روز چند بار روی پارچه آب بگیرید تا پارچه بوی نامطبوع نگیرد. زمانی که جوانه‌ها قد کشیده ولی هنوز از پارچه تنظیف بیرون نیامد آماده هستند. یادمان باشد اگر گندم‌ها خیلی سبز و بلند شوند و از پارچه تنظیف بیرون بیایند سمنو تلخ می‌شود. همین‌که گندم‌ها شکفته شوند و جوانه بزنند کافی است.

۵-شیره گندم را درآوریم

در مرحله آخر طرز تهیه سمنو باید شیره گندم‌ها را با فشار دادنشان از گندم دربیاوریم. شیره گندم را به آرامی و تدریجا روی آرد گندم می‌ریزیم. اگر آرد گلوله شود باید آرد و مواد را الک کنیم. پس از آن پنج لیوان آب به موادمان اضافه می‌کنیم و روی گاز در یک ظرف مسی یا روحی قرار می‌دهیم و اجازه می‌دهیم تا به خوبی بپزد. وقتی به نقطه جوش رسید زیرش را کم می‌کنیم تا به غلظت مناسب برسد. مدام محتویات داخل ظرف را هم بزنید تا ته نگیرد. برای خوشمزه‌ترشدن سمنو و اینکه یک سمنو خاص درست کنیم مقداری بادام و گردو به سمنو اضافه کنید. تمام! سمنو خانگی ما آماده است. روی سفره هفت سین بگذارید و نوش جان کنید!

طرز تهیه سمنو خانگی مرحله به مرحله

یک روش دیگر نیز برای تهیه سمنوی خانگی با گندم وجود دارد. این روش کمی ساده‌تر و به نظر ما کمی خوشمزه‌تر است! اگر مایلید سمنوی خوش‌رنگ‌تری داشته باشید، مقداری آرد نان سنگک تهیه کرده و به سراغ دستور زیر بروید.

مواد لازم برای تهیه سمنو با آرد سنگک:

• 4 پیمانه آرد نان سنگک
• 1 کیلو پوند گندم با پوست
• 2 لیوان آب جوش
• 4 لیوان آب ولرم

نحوه آماده‌سازی گندم سمنو:

1. ابتدا گندم کامل را با پوست در ظرفی پر از آب بریزید. بسته به نوع آن، گندم باید 24 ساعت تا 48 ساعت خیس بخورد. سپس آب گندم را عوض کنید.
2. بعد از گذشت این زمان، گندم ما شروع به جوانه‌زدن می‌کند. گندم‌ها را آبکشی کرده و روی پارچه تمیزی قرار دهید. مرتب به گندم سر بزنید و پارچه آن را مرطوب نگه دارید تا گندم ریشه بزند.
3. بعد از دو روز ریشه گندم‌ها بیرون می‌آید و آماده مصرف است. گندم‌ها را در سینی بریزید و هر چند وقت یکبار آن‌ها را با اسپری مرطوب کنید. مراقب باشید در سینی گندم‌ها آب جمع نشود. چرا که باعث ترش‌شدن گندم می‌شود. بعد از دو روز گندم، جوانه‌زده، سبزشده و آماده مصرف است.
4. گندم‌ها را دسته دسته کرده و با آب بشویید. سپس داخل همزن یا چرخ گوشت ریخته و چرخ کنید. سپس آن‌ها را به همراه آب در کاسه متوسطی بریزید.
5. گندم‌ها را از صافی رد کرده و آب آن را نگه دارید. سپس گندم صاف‌شده را به همراه 7 لیتر آب داخل یک قابلمه بریزید.
6. در این مرحله آب گندم و آرد سنگک را با هم مخلوط کنید. این کار را به آرامی و با حوصله انجام دهید تا آرد گلوله نشود. در نهایت یک مایع صاف و بدون گلوله آرد خواهید داشت.

نحوه پخت سمنو:

1. همه مواد را در قابلمه بزرگی ریخته، روی حرارت بگذارید و به مدت 1 ساعت و نیم هم بزنید. در نظر داشته باشید حرارت باید به حدی باشد که سمنو بجوشد و پس از به جوش رسیدن، می‌توانید حرارت را کم کنید.
2. بعد از 4 ساعت پخت، سمنو قهوه‌ای کم‌رنگ می شود. تا 4 ساعت دیگر سمنو را روی حرارت نگه داشته و هم بزنید تا سمنو ته نگیرد.
3. در این مرحله پیشنهاد می‌کنیم برای داشتن یک طعم عالی بادام با پوست و برای داشتن یک سمنوی پرخاصیت گردو خردشده اضافه کنید. در مطلب همه چیز درمورد خواص گردو با خواص این خوراکی بی‌نظیر، بیشتر آشنا خواهید شد.
4. پس از گذشت حدود 10 ساعت از پخت سمنو، در قابلمه را با یک دم‌کنی بپوشانید تا سمنو دم بکشد. در این مرحله سمنو را به مدت نیم ساعت روی حرارت خیلی ملایم قرار دهید.
5. بعد از تقریبا 11 ساعت سمنوی ما آماده سرو است. آن را در ظرف‌های کوچک سرو بریزید و نوش جان کنید!

آموزش سمنو با پودر جوانه گندم

طرز تهیه سمنو با پودر جوانه گندم، تقریبا مشابه سایر روش‌های پخت سمنو است. با این تفاوت که مراحل تهیه گندم حذف شده و زمان آماده‌سازی این دسر پردردسر به حداقل می‌رسد.

مواد لازم برای تهیه سمنو با آرد جوانه گندم:

• آرد جوانه گندم: 2 لیوان
• آرد نانوایی: 2 لیوان
• آب: به مقدار لازم
• انواع مغزیجات برای تزئین به میزان دلخواه

مراحل تهیه سمنو با آرد جوانه گندم:

1. ابتدا آرد جوانه گندم را با آرد نان مخلوط کرده و سه الی چهار بار الک کنید تا از گلوله‌گلوله‌شدن بافت سمنو جلوگیری کنید. 
2. آب را به مخلوط آرد اضافه کرده و خوب هم بزنید تا بافتی یکدست به دست آورید.
3. یک قابلمه بزرگ را روی حرارت بالای گاز قرار داده و مداوم هم بزنید تا ترکیب به جوش آید. پس از جوش‌آمدن، شعله گاز را کم کنید.
4. در قابلمه را باز گذاشته و هر از چند گاهی ترکیب را هم بزنید تا ته نگیرد. سمنو باید حداقل 10 الی 12 ساعت روی شعله گاز بماند.
5. اگر در نیمه پخت احساس کردید آب سمنو خشک شده، یک لیوان آب اضافه کنید و مجددا شعله را زیاد کنید تا به جوش آید.
6. پس از گذشت ۱۲ساعت پخت سمنو، دسر نوروزی شما باید رنگ بگیرد. در این مرحله چند تکه یخ به سمنو اضافه کنید تا به آن شوک وارد شده و روغن بیندازد.
7. حالا شعله پخش‌کن را زیر قابلمه قرار داده و با دم‌کنی در قابلمه را بپوشانید. پس از رسیدن به رنگ مناسب، سمنوی شما آماده سرو و نوش جان کردن است.

طرز تهیه سمنو خانگی بدون جوانه گندم

یکی دیگر از روش‌های پخت سمنو فوری، روشی است که در ادامه می‌آموزیم. برای تهیه سمنو خانگی بدون جوانه گندم، در عوض کشیدن شیره گندم، از یک شیره دلخواه (ترجیحا انگور) استفاده می‌کنیم. اگر شما هم نگرانید با وجود مراحل آماده‌سازی شیرینی و انواع غذای شب عید، زمان کافی برای پخت سمنوی خانگی نخواهید داشت، پیشنهاد می‌کنیم این روش تهیه سمنو خانگی فوری را امتحان کنید.

مواد لازم برای تهیه سمنوی فوری بدون جوانه گندم:

• آرد گندم: ۱ پیمانه
• آرد برنج: ۲ قاشق غذاخوری
• شیره انگور یا خرما: ۱/۵ پیمانه
• آب سرد: ۶ پیمانه
• پودر دارچین: ۱ قاشق غذاخوری

آموزش سمنو فوری به سبک بارجیل

1. آرد گندم و برنج را مخلوط کرده، الک کنید و داخل یک قابلمه تفت دهید تا رنگ آن طلایی شود.
2. قابلمه را از روی گاز برداشته، آب اضافه کنید و خوب هم بزنید تا آرد کاملا در آب حل شود.
3. ترکیب به دست آمده را مجددا روی گاز قرار دهید و به صورت مداوم هم بزنید تا مایه سمنو به غلظت مناسب برسد.
4. پودر دارچین و شیره انگور را اضافه کرده و مجددا خوب هم بزنید تا شیره کاملا در مخلوط حل شود. بعد از گذشت ۵ دقیقه سمنو آماده است.

فوت و فن‌های طرز تهیه سمنو

• برای خوشرنگ‌شدن سمنو، می‌توانیم ۲ الی ۳ ساعت پیش از دم کشیدن سمنو، ۳ ق.غ روغن حیوانی اضافه کنیم و یا چند قالب یخ در آن بریزیم.
• اگر می‌خواهید بدون آرد گندم سمنو درست کنید، می‌توانید از جوانه گندم استفاده کنید.
• اگر سمنو را سه الی چهار ساعت بپزیم، عالی‌ترین ورژن سمنوپزی است.
• به منظور تزیین سمنو، می‌توانیم از غنچه گل‌محمدی، گردو و یا خلال بادام استفاده کنیم.

چرا در سمنو بادام و گردو می‌ریزند؟

یکی از دلایلی که در سمنو بادام و گردو می‌ریزند به دلیل متعادل‌کردن طعم سمنو است. به خصوص بادام شیرین که می‌تواند شیرینی قابل قبولی به سمنو اضافه کند. به غیر از این یک اعتقاد دیگر که وجود دارد این است که بادام و گردو در سمنو می‌تواند تبرک سمنو را زیادتر کند.

آشنایی با خواص درمانی سمنو

در بخش آخر این مطلب بهتر است کمی هم به خواص سمنو بپردازیم. سمنو خواص بسیار زیادی دارد که برای بدن ما مفید است. در ادامه بخشی از این خواص را در کنار هم بررسی می‌کنیم.

ویتامین ها و مواد مغذی موجود در سمنو

یکی از خواصی که باید به آن اشاره کنیم این است که مصرف سمنو باعث تقویت سلامتی بدن و استخوان‌ها می‌شود. این امر به دلیل وجود مقادیر زیادی از کلسیم و پتاسیم است که از پوکی استخوان هم جلوگیری می‌کند. همچنین ویتامین‌های بسیار زیادی در سمنو وجود دارد. از جمله ویتامین‌های  B,E,K,A است و همانطور که می‌دانید ویتامین‌ها بسیار برای جلوگیری از سرطان‌ها مناسب هستند.

خواص سمنو برای کودکان 

جوانه گندم یکی از خوراکی‌های با ارزش غذایی بسیار بالا است. این جوانه که ترکیب اصلی سمنو را تشکیل می‌دهد، حاوی مقادیر بسیار زیادی سلنیوم، فسفر، کرومیوم، روی، آهن و مس است. تمامی این موارد در کنار هم به رشد ذهنی کودکان کمک می‌کند. از طرف دیگر از کودک در برابر ابتدا به بیماری‌های مختلفی مانند کم‌خونی، ضعف بینایی، عفونت‌های مزمن و مشکلات ریوی در آینده می‌شود.

همچنین مصرف سمنو در دوران شیردهی، می‌تواند شیر مادر را افزایش دهد و قوای جسمانی کودک شیرخوار را افزایش دهد.

طبع سمنو در طب سنتی

طبع سمنو در طب سنتی و اسلامی گرم و معتدل است. بر همین اساس پس از خوردن سمنو، گرمی بدن افزایش می‌یابد اما به دلیل اعتدال از لحاظ خشکی و تری، احساس تشنگی نخواهید داشت. با این وجود اگر طبع گرمی دارید و مایلید گرمی سمنو را تعدیل کنید، پیشنهاد می‌کنیم در کنار سمنو از مصرف کاسنی، سکنجبین، کاهو، به و شیر تازه غافل نشوید.

کلام آخر؛ طرز پخت سمنوی نوروز امسال را مهمان بارجیل باشید!

در این مطلب از بارجیل این بار با حال و هوای عید نوروز، مهمان خانه‌های شما بودیم. دسر سمنو یکی از عناصر جدانشدنی سفره هفت سین است. بسیاری از افراد علاوه‌بر تهیه سمنو برای هفت سین، این دسر نوروزی را در شب سال نو به همراه خانواده نوش جان می‌کنند. بنابراین ما هم تصمیم گرفتیم با آموزش 4 روش مختلف پخت سمنو، این سنت زیبا را کنار شما باشید. امیدواریم عید امسال برای همه پر از خاطره باشد و یک سمنو خوشمزه درست کنید که به شیرینی سال در پیش روی شما باشد.

منابع: persianrecipes | cookingcounty | Mealscook | Medium