آماده شدن برای بلندترین شب سال با جدیدترین تزیینات شب یلدا

چیزی نمانده تا خیلی‌ها در سراسر دنیا آماده خرید برای جشن کریسمس شوند، شهرشان را تزیین کنند و مدام از این حرف بزنند که در تعطیلات‌شان قرار است چه کارهایی بکنند. سوالی که پیش می‌آید این است که در ایران چه خبر است؟

من و شما می‌دانیم، کسانی که اینجا زندگی نمی‌کنند، نه.

من و شما این روزها مشغول آماده شدن برای جشنی دیگر هستیم. جشن سنتی زرتشتیان به نام شب یلدا.

حالا من قرار است اینجا هم شما را با شب یلدا و اصالت آن آشنا کنم، هم قرار است باهم جدیدترین تزیینات شب یلدا را ببینیم و به این فکر کنیم جشن امسال را چطور قرار است تدارک ببینیم.

فهرست مطالب

1. پرسش‌هایی درباره کارهای شب یلدا و تاریخچه آن
2. چند مدل از کارهای شب یلدا برای بهتر جشن گرفتن آن
3. انواع و اقسام تزئین یلدا با آجیل
4. تزئین شب یلدا برای عروس چگونه است؟
5. غذاهای مرسوم شب یلدا
6. به همین سادگی، یلدا را جشن بگیرید!

پرسش‌هایی درباره کارهای شب یلدا و تاریخچه آن

سوالی ساده اما مهم؛ شب یلدا چیست؟

بلندترین شب زمستان را شب یلدا می‌گویند. در این شب ما با خانواده‌هایمان جمع می‌شویم تا طولانی بودن این شب را تماشا کنیم، جشن بگیریم، کمی حافظ بخوانیم و آجیل بخوریم. این شاید تعریفی ساده از شب یلدا باشد که در دو خط بشود آن را خلاصه کرد.

بیشتر این جشن را کجا می‌گیرند؟

شاید جالب باشد برایتان که شب یلدا فقط در ایران مبارک و جشن‌گرفتنی نیست. بلکه در تاجیکستان، افغانستان، آذربایجان، ارمنستان، ترکمنستان و ازبکستان نیز آن را جشن می‌گیرند و برایشان روز و شبی است مبارک و خوشایند.

شب یلدا دقیقا چه زمانی است؟

آخرین شب فصل پاییز می‌شود شب یلدا. در تقویم ما، ترجمه این جمله می‌شود آخرین روز ماه آذر که در تقویم میلادی برابر است با 21 دسامبر.

اصلا چه چیزی شب یلدا را انقدر خاص کرده است؟

شب یلدا یا شب چله که نام دیگر آن است از آیین زرتشتی آمده و به معنای تولد است. نمی‌دانم می‌دانید یا نه ولی روزها بعد از شب یلدا طولانی‌تر می‌شوند. به تعبیری می‌شود آن را تولد خورشید و فتح تاریکی توسط نور در نظر گرفت.

در ادبیات فارسی، شب یلدا نمادی است از تنهایی، انتظار و جدایی یک عزیز. همانطور که انتظار داریم نور بر تاریکی پیروز شود، انتظار می‌رود در این شب، تنهایی و انتظار هم تمام شوند و نیکی باقی بماند.

تعبیر دیگری از شب یلدا وجود دارد که می‌گوید تمام این تلاش‌ها و معناسازی‌ها از این جهت بوده که بشود از مردم در برابر طولانی‌ترین شب سال مراقبت و محافظت کرد.

چند مدل از کارهای شب یلدا برای بهتر جشن گرفتن آن

ما 7 مورد از آن را اینجا برایتان تدارک دیده‌ایم. بعد از آن می‌رویم سراغ جدیدترین تزئینات شب یلدا و هر آن چیزی که برای زیبا ساختن این شب نیاز دارید.

کار اول؛ چیدن میز

اگر سنتی به ماجرا نگاه کنم باید بگویم آن قدیم‌ها، به جای میز با تعاریف امروزی از کرسی استفاده می‌شد. کرسی یک میز کوچک چوبی است که زیر آن آتش و زغال وجود دارد (امروزه وقتی کسی بخواهد کرسی بگذارد از هیتر برقی استفاده می‌کند) و روی آن پتوی بزرگی قرار گرفته که افراد می‌توانند پاهای خود را زیر پتو بگذارند و در سرمای زمستان گرم شوند.

اولین شب یلدایی که خاطرم است، مادربزرگم کرسی گذاشت و به شکل غیر قابل باوری گرم و راحت بود طوری که دل آدم نمی‌خواست از آن بیرون بیاید. اصلا هر اتفاقی اطراف آدم بیفتد، باز دوست ندارید از زیر کرسی بیرون بیایید.

کرسی از آن چیزهایی است که امروزه از فرهنگ ما ایرانی‌ها دارد حذف می‌شود و در خطر انقراض قرار گرفته. حالا دیگر همه افراد همه چیز را روی میز می‌چینند ولی خب، کرسی لذت دیگری دارد.

کار دوم؛ کلی میوه قرمز، آجیل و خشکبار

شب یلدا کلی خوراکی مهم دارد. شما هر کدامش را حذف کنید انگار جشن خوبی برگزار نکرده‌اید. برخی میوه‌های قرمز که حضورشان هم رنگ و لعابی به مهمانی می‌دهد و هم حال خوب کن است مثل هندوانه و انار هرگز نباید حذف شوند.

چرا؟

خوردن هندوانه شما را در برابر سرماخوردگی ایمن می‌سازد و در عین حال حسابی درون شما را خنک می‌کند و وقتی دم شومینه، شوفاژ یا زیر کرسی هستید، حسابی دلچسب می‌شود. انار یک میوه نمادین است و دانه‌های آن نشان از درخشندگی زندگی دارند. سیب و برخی میوه‌های دیگر هم هستند که می‌شود در این شب خوشایند روی میز قرار داد ولی هندوانه و انار آن میوه‌های اصل کاری هستند.

اگر می‌خواهید شب یلدای شما همانی شود که باید، آجیل و خشکبار را نباید فراموش کنید. اصلا طولانی‌ترین شب سال بدون خوردن آجیل و خشکبار نمی‌گذرد. پیش از خرید بهتر است که بدانید آجیل شب یلدا شامل چیست و نمادهای آجیل شب چله را بشناسید تا سفره‌ای کامل‌تر داشته باشید. وقتی نزدیک شب یلدا می‌شویم صف‌های طولانی خرید آجیل و خشکبار را می‌توانید در خیابان‌ها ببینید. اگر شما هم قصد خرید آجیل و خشکبار شب یلدا را داشتید به جای ایستادن در صف و هدر رفتن زمان‌تان، از فروشگاه‌های اینترنتی فروش آجیل و خشکبار خرید کنید.

اینطوری آجیل و میوه خشک شما به موقع به دست‌‌تان می‌رسد و شما زمان کافی دارید که مشغول تزئین آجیل شب یلدا با روش‌های خلاقانه شوید.

کار سوم؛ حافظ‌خوانی

یکی از رسوم مهم شب یلدا، گرفتن فال حافظ است.

شیوه انجامش اینطوری است که چشمان خود را می‌بندید، نیت می‌کنید، بعد چشمان خود را باز می‌کنید و صفحه‌ای از دیوان حافظ را به طور تصادفی باز کرده و شعری از آن می‌خوانید. اغلب این کار را پدربزرگ‌ها یا بزرگان خانواده انجام می‌دهند.

درباره تفسیر شعر و این مدل مسائل هرکس نظر خودش را می‌دهد. گاهی هم می‌توانید دیوان حافظی که تفسیر دارد بخرید. در این صورت بعد از خواندن شعر، می‌توانید تفسیر آن را پایین صفحه پیدا کرده و بخوانید. بیشتر اوقات حافظ دارد آرزوی خوشبختی و نوید لحظاتی روشن می‌دهد.

برخی خانواده‌ها علاوه بر خواندن دیوان حافظ، شاهنامه‌خوانی هم می‌کنند و برخی دیگر داستان‌هایی از خسرو و شیرین یا لیلی و مجنون را نقل می‌کنند.

کار چهارم؛ غذا خوردن

سفره‌های ایرانی به طور معمول اینطوری چیده می‌شود که برای سیر کردن یک ارتش کوچک کافی است. حالا تصور کنید داریم درباره شب یلدا حرف می‌زنیم. پس قرار است سفره بزرگی چیده شود پر از غذا.

در خانه ما اصطلاحی که این موقع به کار می‌رود «بخور بخور» است. از آش رشته گرفته تا سبزی پلو با ماهی و خورش فسنجون از جمله غذاهای مرسومی است که در این شب خوشایند و خوشحال‌کننده خورده می‌شود.

کار پنجم؛ وقت خوردن چای

شب طولانی سال باید با یک لیوان (نه فنجان) چای ایرانی به پایان برسد. به هر حال کلی خوراکی خورده‌ایم و لازم است نوشیدنی یا چیزی باشد که تمام این سنگینی را بشوید. چه چیزی بهتر از چای؟

کار ششم؛ لذت بردن از خانواده و دوستان

شب یلدا اگر مثالی در دیگر کشورهای دنیا داشته باشد، می‌شود همان جشن شکرگزاری. اینطوری است که از حضور کسانی که دوست‌شان دارید شکرگزار هستید و قدردانی می‌کنید آن‌ها کنارتان هستند. در این شب بزرگ‌ترها برای حفظ این جمع و همچنین کنار هم بودن افراد، دعا می‌کنند.

کار هفتم؛ تا دیروقت بیدار ماندن

شب یلدا وقت این است که آدم تا جایی که می‌تواند بیدار بماند و خوش بگذراند. مهم نیست فردای آن روز باید بروید سر کار یا نه. من خودم تمام شب‌های یلدا را که گذراندم اینطور بوده که صبح روز بعدش وقتی سر کار رفتم مدام مشغول خمیازه کشیدن و چرت زدن بودم. تنها وقتی است که رئیس شما به جای عصبانی بودن از خواب‌آلودگی شما، خودش نیز خوابش می‌آید. حتی بلندترین شب سال در کشورهای دیگر نیز همینطور جشن گرفته می‌شود و خصوصا کشورهای اطراف ایران، همگی تا دیر وقت بیدار می‌مانند. این شب طولانی را نباید به هیچ قیمتی از دست داد. در این شب می‌توانید ساعت‌ها بنشینید، انواع آجیل، باسلوق، شیرینی و خوراکی‌های یلدایی بخورید و شبی خاطره‌ساز را رقم بزنید.

انواع و اقسام تزئین یلدا با آجیل

این تمام کاری است که برای گذراندن این شب خوشایند باید انجام دهید اما صحبت من و شما که به همین‌ها خلاصه نمی‌شود. حالا قرار است خودمان را برای این مهمانی بزرگ آماده کنیم. فرض من این است شما قرار است مهمانی یلدا را در خانه یا محل کارتان برگزار کنید و نیاز دارید تزئین آجیل شب یلدا با روش های خلاقانه را بشناسید. بیایید باهم ببینیم چه کارهایی می‌شود کرد و چه تزئیناتی مناسب این شب بلند است.

یک؛ گلدان آجیلی

برای زیباتر شدن میز یلدا، یکی از کارهایی که می‌توانید بکنید استفاده از یک عدد گلدان استوانه‌ای است. انتهای گلدان را با آجیل پر کنید و بعد از آن رویش خوشه گندم بگذارید. اینطوری ظاهر و رنگ پاییزی به میز یلدای خود می‌دهید. همچنین می‌توانید از چند تکه کاغذ برای داخل گلدان استفاده کنید.

دو؛ عکس‌نگهدار گردویی

به عکس‌های خانوادگی خودتان حس و حالی طبیعی و پاییزی بدهید. سوراخ کوچکی بالای گردو ایجاد کنید (سعی کنید سراغ گردوهایی بروید که کف صافی دارند و می‌توانید آن‌ها را یک جا بنشانید). یک تکه سیم ببرید. یک طرف سیم را دو بار دور یک مارکر گره بزنید. حالا مارکر را بردارید و گره‌ها را به هم نزدیک کنید. طرف دیگر را وارد گردو کنید. حالا عکس خود را بین گره‌ها قرار دهید.

سه؛ آجیل و میوه

با آجیل و میوه، زیبایی میز خود را افزایش دهید. آجیل خود را به یک شمع استوانه‌ای بچسبانید و بعد از آن ریسمانی بپیچید. برای این که ترکیبی از رنگ‌های یلدایی را ایجاد کنید می‌توانید از میوه‌های قرمز یا از شمع قرمز رنگ به همراه میخک خشک شده استفاده کنید.

چهار؛ قاب عکس آجیلی

یک قاب چوبی معمولی از هرجایی که توانستید بخرید. البته می‌توانید زیرزمین یا انباری را بگردید، احتمالا یکی داشته باشید. حالا آجیل را با استفاده از چسب دور تا دور این قاب بچسبانید. از بلوط گرفته تا فندق و گردو با پوست را می‌توانید دور این قاب قرار دهید.

پنج؛ آجیل و رز

گل رز را داخل یک ظرفی چوبی بریزید و اطراف رز را پر از آجیل کنید. اینطوری تضاد رنگ به وجود آمده میان کاسه، آجیل و رنگ گل رز باعث زیبا شدن میز شب یلدا شما می‌شود.

ششم؛ ژله انار

بالاتر هم گفتم از هر خوراکی‌ای برای شب یلدا بگذرید، از انار نمی‌شود گذشت. حالا مهم نیست میوه انار را روی میز بگذارید یا ژله انار بخرید و درست کنید و روی میز بگذارید. همچنین می‌توانید کار خلاقانه دیگری هم بکنید. آن هم این که ژله انار را هنگام درست کردن و پیش از قرار دادن داخل یخچال پر از دانه‌های انار کنید. اینطوری ژله انار شما ظاهری نزدیک‌تر به انار پیدا کرده و طعم خوشایندتری هم می‌گیرد. در ضمن، شما می‌توانید با مطالعه سریعترین طرز تهیه کوکی انار برای شب یلدا، کوکی و ژله انار را در کنار هم قرار دهید و تزئینات خود را کامل کنید.

هفتم؛ هندوانه طبقه‌ای

هندوانه را برای شب یلدا به هر شکل و شمایلی درمی‌آورند. گاهی آن را به صورت گل، گاهی به صورت انار و اشکالی دیگر. شاید یکی از دلایل تبدیل کردن هندوانه به شکل انار این باشد که آن سال انار نخریده‌اند یا انار خوبی در بازار نبوده اما این فقط جزئی از کارهایی است که با هندوانه می‌کنند. یکی از روش‌های تزئین هندوانه برش دادن آن به صورت افقی است؛ طوری که دایره‌ای شوند و بعد می‌توانید یک برش از هندوانه را کف ظرف قرار دهید، روی آن انواع میوه‌ها را بگذارید، سپس برشی دیگر روی آن. اینطوری می‌توانید هندوانه طبقه‌ای داشته باشید. این یکی از محبوب‌ترین تزئین شب یلدا نیز به حساب می‌آید. از طرفی، همیشه لازم نیست که هندوانه را تزئین کنید، بلکه با یاد گرفتن طرز تهیه کیک هندوانه شب یلدا می‌توانید یک کیک خوشمزه و جذاب نیز درست کنید.

هشتم؛ ژله لیوانی

همانطور که از نامش پیداست شما باید پودر ژله داشته باشید و چند عدد لیوان به تعداد مهمان‌هایتان. من در مناسبت‌های یلدایی عموما از ژله با طعم انار استفاده می‌کنم. می‌توانید مثل من از ژله با طعم انار استفاده کرده و آن را داخل لیوان‌ها بریزید. بعد از آن دست شما در ریختن یا نریختن میوه باز است. در یخچال قرار دهید و منتظر بمانید تا ژله شما آماده شود.

تزئین شب یلدا برای عروس چگونه است؟

در جواب سوال بالا باید بگویم هم می‌تواند ساده باشد هم حسابی سخت.

انتخاب آجیل شب یلدای عروس، ترکیبات و تزئین آن تقریبا سلیقه‌ای است. این دیگر به خود شما برمی‌گردد که چطور انتخاب کنید و انتخاب شما به هزینه‌ای که می‌کنید و در عین حال وقتی که دارید، برمی‌گردد. به طور کلی کاری که عموما آدم‌ها برای تزئینات شب یلدا انجام می‌دهند خصوصا اگر نوعروسی در خانواده داشته باشند، شلوغ و پر از خوراکی تزئین شده است.

توصیه ما این است حالا که صحبت جدیدترین تزئینات شب یلدا به میان آمده بیایید کمی مینیمال و در عین حال زیبا به ماجرا نگاه کنیم. شما نیاز دارید همه چیز جمع و جور و همچنین هدفمند باشد.

رسم است وقتی نوعروسی پا به خانواده می‌گذارد برای یلدا حسابی سنگ تمام می‌گذارند و به او هدیه‌ای می‌دهند. گاهی تصور بر این بود که هرچه باشکوه‌تر و بزرگ‌تر باشد این هدیه، بهتر است.

ذائقه جوانان امروزی اینطور نیست. آن‌ها ترجیح می‌دهند هدیه‌ای زیبا و در عین حال مینیمال دریافت کنند. پیشنهادی که برای شما دارم، استفاده از بسته‌های آماده بارجیل است. مثلا جعبه لبخند نوعروس یا بسته خنچه عروس.

این دو بسته ظاهری زیبا و خوشایند دارند و می‌توانید از آن‌ها برای تبریک شب یلدا به نوعروس خانواده استفاده کنید و حالش را حسابی خوب کند. در ضمن، می‌توانید انواع آجیل را از بارجیل سفارش دهید و بر اساس سلیقه خودتان برای نو عروس تزئین کنید.

غذاهای مرسوم شب یلدا

حالا نوبت می‌رسد به این که درباره غذاهای مناسب برای شب یلدا برایتان بگوییم که هرکدام‌شان را می‌توان با جدیدترین تزئینات شب یلدا متناسب کرد:

انار پلو

مواد لازم:

•       برنج – دو پیمانه
•       انار دانه شده – یک و نیم پیمانه
•       خلال پسته – یک سوم پیمانه
•       گشنیز تازه خرد شده – یک پیمانه
•       پودر تخم گشنیز – یک قاشق مرباخوری
•       کشمش پلویی – نصف پیمانه
•       زعفران – به اندازه‌ای که دوست دارید

دستور پخت:

1. برنج را با آب و نمک خیس کرده و به روش معمولی که خیلی خوب بلد هستید، آبکش کنید.
2. باقی مواد لازمی که بالاتر گفتیم را مخلوط کنید و وقتی برنج دم کشید، یک لایه برنج، یک لایه مخلوط انار را در دستور کارتان قرار دهید و درنهایت بگذارید برنج شما دم بکشد.
3. موقع کشیدن برنج در داخل ظرف، زعفران را روی آن ریخته و حالا هنگام نوش جان کردنش است.

کشمش برای ملس شدن طعم غذا مناسب است، ولی شما می‌توانید بنا بر سلیقه خود کشمش را حذف کنید. در ضمن برخی از افراد این غذا را با تکه‌های مرغ نفن داده شده درست می‌کنند.

آش انار

مواد لازم:

•       برنج – یک لیوان
•       سبزی آش – یک کیلو
•       لپه – نصف لیوان
•       دانه انار – دو کیلو
•       پیاز سرخ کرده – چهار قاشق غذاخوری
•       گوشت چرخ کرده – نیم کیلو
•       گلپر – دو قاشق غذاخوری
•       روغن – سه قاشق غذاخوری
•       نمک و فلفل به میزان لازم

دستور پخت:

1. پیاز را با لپه سرخ کنید. پنج لیوان آب و بعد نمک و فلفل به آن اضافه کنید و بگذارید لپه بپزد.
2. حالا برنج را که از قبل شستید داخل لپه‌هایی که کم پخته‌اید بریزید و بگذارید برنج بپزد.
3. گوشت چرخ کرده را باید دو بار به خوبی رنده کنید و بعد نمک و فلفل بزنید و به شکل دایره (قلقلی) کنید. بعد از این که آن‌ها را سرخ کردید داخل آش بریزید.
4. سبزی را پیش از استفاده باید حسابی تمیز کنید و بشویید. حالا نوبت به خرد کردن‌شان می‌رسد. بعد باید آن را به مایه آش اضافه کنید.
5. برای سرو کردن آش بهتر است آن را داخل ظرف ریخته و روی آن را با دانه‌های انار تزئین کنید.
6. اگر دل‌تان خواست به جای دانه انار می‌توانید از رب انار استفاده کنید.
7. نکته آخر این که این آش هرچه ترش‌تر، بهتر!

خورش انار و بادمجان

مواد لازم:

•       گوشت مرغ – چهارصد گرم
•       انار دانه شده – یک پیمانه
•       آب انار – دو پیمانه
•       پیاز متوسط – یک عدد
•       روغن – دو قاشق غذاخوری
•       بادمجان قلمی – سه عدد

دستور پخت:

1. پوست پیاز را جدا کرده و سپس پیاز را به صورت ریز خرد کنید.
2. در تابه روغن بریزید و روی حرارت قرار دهید. وقتی روغن داغ شد، وقت سرخ کردن پیاز رسیده. وقتی پیازها برشته شدند، آن‌ها را از روغن بیرون آورده و کنار بگذارید.
3. مرغ را داخل روغن داخل بریزید و سرخ کنید. بهتر است موقع سرخ کردن مرغ در تابه، در آن را بگذارید تا بهتر سرخ شود. نمک و فلفل هم بنا به سلیقه خود می‌توانید اضافه کنید.
4. بعد از سرخ شدن مرغ نوبت به اضافه کردن انار دانه شده به تابه می‌رسد. کمی که تفت دادید، پیاز سرخ شده را اضافه کنید و به خوبی مخلوط‌شان کنید.
5. نمک و فلفل بزنید و بعد آب انار را اضافه کنید و بگذارید به آرامی بپزند.
6. پوست بادمجان را بگیرید، نمک بزنید و بگذارید کنار. بیست دقیقه که گذشت، آن‌ها را با دستمال خشک کنید، تابه‌ای بردارید و بادمجان‌ها را داخل آن سرخ کنید. بیست دقیقه مانده به آخر پخت، بادمجان‌ها را به خورش اضافه کنید و بگذارید خورش شما جا بیفتد.

شما می‌توانید از سایر دستور غذاها برای شام و دسر یلدا استفاده کنید تا شب به خاطر ماندنی برای خود رقم بزنید.

به همین سادگی، یلدا را جشن بگیرید!

من اینجا به طور مفصل برایتان از جدیدترین تزئینات شب یلدا گفتم. از این حرف زدم که چطور می‌توان با کارهایی ساده یلدا را جشن گرفت و جشن خوبی هم از آب دربیاید.

حالا این به انتخاب شما برمی‌گردد با توجه به مهمانانی که دارید، آن را می‌خواهید چطور برگزار کنید. هر آن چیزی که مرتبط با آجیل بود را هم می‌توانید از بارجیل بخرید و به سرعت تحویل بگیرید.

من از همین حالا برای یلدا آماده‌ام، شما چطور؟

اگر هنوز آماده نیستید، دست به کار شوید.